“Hap, slik, weg…” woorden die je als klein kind misschien regelmatig hebt gehoord wanneer je een hapje moest nemen van je niet zo favoriete eten. Spruitjes, bloemkool, bietjes of weer iets anders. De gevulde lepel werd in je mond gedeponeerd en met moeite kreeg je het prutje naar binnen. Je gezicht liet een uitdrukking zien van walging of boosheid: de smaak of structuur stond je niet aan. Walging komt ook voor bij mensen bij misofonie. Alleen walgen zij niet van een bepaald soort eten, maar van de geluiden die daarbij worden gemaakt (en allerlei andere soortgelijke geluiden). Klinkt misschien bekend in de oren? Lees gauw verder om er meer over te weten te komen.

“Miso-fo-… wat?”
Misofonie is een afgeleid van het Grieks en betekent haat van geluid/stem. Een moeilijke term die betekent dat je het erg veel moeite hebt met bepaalde geluiden en dat ze sterke emoties bij je oproepen: nervositeit, walging of woede. Het gaat dus veel verder dan irritatie of ergernis. De reactie op die geluiden verschilt per persoon: de één zal proberen de desbetreffende ruimte verlaten, terwijl het bij de ander zorgt voor conflicten met andere mensen.  Vaak ontwikkel je een hyperfocus voor bepaalde triggers: het klikken van pennen, smakken, gapen en dergelijke. Je kunt het niet naast je neerleggen.

Geen duidelijke oorzaak
Voor misofonie is nog geen duidelijke oorzaak gevonden, maar voor de hyperfocus is dat al wel wat duidelijker. Volgens het AMC zijn is het een combinatie van factoren: erfelijke aanleg, bepaalde externe factoren (dus de daadwerkelijke trigger) persoonlijkheidskenmerken en de situaties waarin je jezelf die hyperfocus hebt aangeleerd. Doordat je voortdurend verwacht een trigger tegen te komen, wordt je angstig en laat je soms al vermijdingsgedrag zien voordat er een trigger is.

Wat er nog meer over bekend is
Er is nog niet zoveel bekend over misofonie en het is daarnaast (nog) niet officieel erkend als psychische aandoening. Het staat dus niet in de DSM-5: een handboek die gebruikt wordt door psychologen en psychiaters om een diagnose te stellen bij iemand met een psychische aandoening. Wel zijn er aantal onderzoeken naar gedaan, o.a. door het UMC in Amsterdam. Uit die onderzoeken zijn de volgende dingen naar voren gekomen:

• Misofonie zou een psychische aandoening kunnen zijn, omdat sommige mensen er zoveel last van hebben dat het ze belemmert in het dagelijks leven. Ze proberen allerlei situaties te ontwijken, blijven thuis en komen misschien zelfs terecht in een sociaal isolement. De groep mensen die met het laatstgenoemde te maken hebben, lijkt (!) tot nu toe echter klein te zijn. In een onderzoek van Jager, de Koning, Bost, Denys en Vulink (2020) onder 575 respondenten wordt duidelijk dat de meeste mensen geen negatieve invloeden ervaren op hun werk. De familie relaties lijden er het meeste onder. Een ander onderzoek van Rouw en Erfanian (2018) laat zien dat de invloed van misofonie in het dagelijks leven wel aanwezig is, maar bij de meeste respondenten op matige tot ernstige wijze. Dat komt tot uitdrukking in de hoeveelheid tijd dat ze denken aan ´triggergeluiden´ (één tot drie uur), in hoe storend de ´triggergeluiden´ zijn in het dagelijks leven (de geluiden in het sociale leven en op het werk zijn zeker storend, maar wel behandelbaar) en in de hoeveelheid last ze ervan hebben (matige tot ernstige irritatie, boosheid of walging). Verder benoemden de respondenten o.a. de volgende invloeden: het ontwijken van mensen die ´triggergeluiden´ maken, moeite met concentreren en een hyperfocus op de ´triggergeluiden´.
• Mensen met misofonie zijn zich bewust van hun eigen reactie en beseffen zich dat deze reactie als ongepast kan worden ervaren door anderen.
• Op het moment dat mensen met misofonie een trigger horen, reageert hun brein net zoals ieder mens zou doen bij gevaar: je laat een reflex zien die bestaat uit ‘vechten’ of vluchten. Daarnaast zorgt de zogenaamde amygdala* voor de eerdergenoemde heftige emoties.

Behandeling
Wanneer je erg veel last hebt van deze aandoening, kun je door middel van bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie of psychomotorische therapie leren omgaan met je reacties. Cognitieve therapie is al een keer eerder toegelicht in een eerdere blog. Psychomotorische therapie houdt in dat je door middel van lichamelijke oefeningen actief leert te werken aan het verminderen of wegnemen van je klachten.

Positieve kanten
Het is tot nu toe lastig om harde bewezen positieve kanten te benoemen (van deze vermoedelijke psychische aandoening). Het onderzoek van Jager, de Koning, Bost, Denys en Vulink (2020) laat echter al wel een lichtpuntje zien: wanneer de ‘triggergeluiden’ gemaakt worden door peuters, verstandelijk gehandicapten of ouderen met dementie, ervaren mensen met misofonie zelden een emotionele reactie. Ten slotte is het belangrijk om, zoals altijd, te onthouden dat iemand met een psychische aandoening niet die psychische aandoening is.

Tips
Er zijn verschillende tips die je kunt gebruiken als je er zelf last van hebt, bijvoorbeeld:

• Kijk op welke manier je je algemene stress kunt verminderen. Het ervaren van stress maakt de misofonieklachten namelijk erger. Voor de een is mindfulness een optie, voor de ander is dat sporten en weer een ander zal het prettiger vinden om hierover te praten met iemand die hij vertrouwt.
• Maak tijd vrij om dagelijks een vorm van ontspanning te vinden. Dat kan gaan om daadwerkelijke ontspanningsoefeningen, maar ook een hobby of een activiteit waar je plezier aan beleeft.
• Zorg ervoor dat je voldoende nachtrust krijgt.

Voor de omgeving, bestaan die uit:

• Probeer het bespreekbaar te maken op de momenten dat diegene rustig is en toon begrip.
• Voor ouders/inwonenden: maak afspraken over hoe je ermee omgaat.
• Voor ouders: Geef aan en bespreek het wanneer je professionele hulp gaat zoeken.
• Omdat mensen met misofonie goed aan kunnen voelen wanneer de triggers komen, kan er eventueel worden gevarieerd met vaste patronen/etenstijden. Of probeer afleiding te zoeken door bijvoorbeeld een spelletje te spelen.
• Vermijd dat diegene oordopjes gaat dragen/apart gaat zitten tijdens het avondeten, aangezien hierdoor de misofonie heftiger wordt.
• Vaak is het eten een gezellig familiemoment voor de meeste gezinnen. Dit geldt dus niet voor mensen met misofonie. Ga dus op zoek naar andere prettige familiemomenten, zoals bijvoorbeeld samen te fietsen naar school.

*De amygdala is een klein onderdeel in je hersenen die herinneringen en gebeurtenissen een emotionele lading geven.

Oplossing rebus
Haat van geluid

Bronnen afbeeldingen
Afbeelding etende aap: Abhishek rana on Unsplash
Afbeelding haar: Arnel Hasanovic on Unsplash
Afbeelding kangoeroe: John Torcasio on Unsplash
Afbeelding geld: Ibrahim Rifath on Unsplash
Afbeelding ui: Erda Estremera on Unsplash

Bronnen
Jager, I., de Koning, P., Bost,T., Denys, D., & Vullin, N. (2020). Misophonia: Phenomenology, comorbidity and demographics in a large sample. PLoS ONE, 15, 1-16. 0. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0231390

Rouw, R., & Erfanian, M. (2018). A Large-Scale Study of Misophonia. Journal of Clinical Psychology, 74, 453-479. doi: 10.1002/jclp.22500

Schröder, A., Vulink, N., & Denys, D. (2013).  Misophonia: Diagnostic Criteria for a New Psychiatric Disorder. PLoS ONE, 8, 1-5. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0054706

UMCG. (z.j.). Psychomotorische therapie (PMT). Geraadpleegd op https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Afdelingen/Universitair_Centrum_Psychiatrie/Patienten/zob/PsychomotorischeTherapie/Paginas/default.aspx

Vereniging MisofonieNL. (z.j.). Tips voor misofonen. Geraadpleegd op  http://verenigingmisofonie.nl/tipsvoormisofonen/

Vereniging MisofonieNL (z.j.). Tips voor ouders. Geraadpleegd op
http://verenigingmisofonie.nl/tipsvoormisofonen/

Vereniging MisofonieNL. (z.j.). Wat gebeurt er in het brein?. Geraadpleegd op http://verenigingmisofonie.nl/wat-gebeurt-er-in-het-brein/

Vereniging MisofonieNL. (z.j.). Wat is misofonie?. Geraadpleegd op  http://verenigingmisofonie.nl/

Wikepedia. (2019). Misofonie. Geraadpleegd op https://nl.wikipedia.org/wiki/Misofonie